تاریخ انتشار: ۱۴۰۱/۰۸/۱۵

XaaS یا همه‌چیز به‌عنوان خدمت؛ با جدیدترین عضو خانواده‌ (as a service) آشنا شوید

 ارایه به‌عنوان خدمت یا aaS چیست؟ 

اگر سروکارتان با دنیای فناوری اطلاعات باشد حتما با سرویسی به نام aaS آشنایید. اگر هم نباشید حتما با عبارت‌هایی مثل SaaS (software as a service) یا نرم افزار به‌عنوان خدمت، PaaS (platform as a service) یا پلتفرم به‌عنوان خدمت، IaaS (infrastructure as a service) یا زیرساخت به‌عنوان خدمت و BPaaS (business process as a service) یا فرایندهای کسب‌وکار به‌عنوان خدمت آشنا هستید.

این خدمات همگی با فراگیرشدن سرویس‌های ابری راه خود را به کسب‌وکارها باز کردند. این خدمات هم‌اکنون در جدیدترین ایستگاه توسعه خود به XaaS (anything as a service) یا همه‌چیز به‌عنوان خدمت رسیده است. همان‌طور که از نامش پیداست این خدمت برای ارایه تقریبا هرچیزی از طریق اینترنت و فضای ابری به کسب‌وکارها توسعه یافته است.

XaaS چیست؟

XaaS واژه‌ای در پردازش ابری و خدمات مرتبط با آن است. تاکید این واژه بر ایجاد مدلی است که از طریق اینترنت یک سرویس کامل را در اختیار کاربر قرار می‌دهد. سرویسی که در ازای پرداخت مبلغی مشخص، هر بخش آن برای کاربر فعال می‌شود. pay per service یا پرداخت در ازای استفاده از خدمات، یکی از سرویس‌های شناخته شده بر پایه XaaS است. در این مدل، کاربران فقط پول سرویسی که استفاده می‌کنند را می‌پردازند و به این ترتیب هم در مصرف منابع خود صرفه‌جویی می‌کنند و هم هزینه‌های بهینه‌تری می‌پردازند.

این سرویس گاهی با نام پردازش براساس تقاضا یا پردازش براساس پرداخت نیز شناخته می‌شود. نرم‌افزارهای جامعی که توسط غول‌های فناوری توسعه یافته‌اند امروزه از این سرویس بهره می‌برند. نمونه‌های XaaS در بازار از این قرار است:

• در حوزه SaaS: نرم افزارهایی مثل Salesforce، مایکروسافت آفیس و گوگل اَپ.
• در حوزه PaaS: نرم افزارهایی مثل AWS، Apache و Heroku.
• در حوزه IaaS: مایکروسافت آزور، AWS Elastic Compute Cloud و Google Compute Engine.

انواع دیگر «به‌عنوان خدمت» را در ادامه می‌بینیم:

• پایگاه‌داده به‌عنوان خدمت (DbaaS: Database as a Service):‌ این سرویس به کاربر امکان می‌دهد خدمات پایگاه‌داده را بر بستر سرویس‌های ابری دریافت کند. نرم‌افزارهای AWS و Azure مثال‌های این سرویس هستند.
• دستگاه به‌عنوان خدمت (DaaS: Device as a Service): در این سرویس، ارایه‌دهنده، دستگاه‌هایی مانند کامپیوترهای شخصی، موبایل و سایر دستگاه‌های هوشمند را در ازای دریافت مبلغی، با زمان مشخص در اختیار کاربر می‌گذارد.
• تایید به‌عنوان خدمت (AaaS: Authentication as a Service): این خدمت، شناسایی و دسترسی مدیریتی به سرویس‌های مختلف را از طریق خدمات ابری ممکن می‌کند.
• عملکرد به‌عنوان خدمت (FaaS: Function as a Service): در این روش کاربران فقط زمانی هزینه می‌پردازند که از قابلیت به‌خصوص یک سرویس استفاده کنند.
• بدافزار به‌عنوان خدمت (MaaS: Malware as a Service): برخلاف اسمش، این سرویس به مقابله با بدافزارها می‌پردازد. این خدمت به سازمان‌ها امکان می‌دهد با پرداخت هزینه‌ای اندک، خطر حمله و وجود بدافزارها، باج‌افزارها، جاسوس‌افزارها و... را کم‌تر کنند.
• شبکه به‌عنوان خدمت (NaaS: Network as a Service): ارایه‌کنندگان این سرویس، شبکه‌سازی و ایجاد زیرساخت را به عنوان یک خدمت به کاربران ارایه می‌کنند.
• ذخیره‌سازی به‌عنوان خدمت (STaaS (Storage as a Service: برنامه‌ها، داده‌ها و ذخیره‌سازی آن‌ها در فضای ابری در این بخش جای می‌گیرد.

مزایای XaaS

• دسترسی آسان‌تر به منابع مورد نیاز

با استفاده از این روش، کاربران برای استفاده از منابع پردازش و ذخیره داده‌ها نیاز به سخت‌افزار و نرم‌افزار ندارند. موردی که به آن‌ها کمک می‌کند سرعت دسترسی و راه‌اندازی برنامه‌ها را بالا ببرند.

• چابکی بالاتر

استفاده از XaaS به کاربران امکان می‌دهد با چابکی بیشتری کارهایشان را انجام دهند. کسب‌وکارهایی که از این روش بهره می‌برند می‌توانند سریع‌تر به تقاضای بازار پاسخ دهند و نیازهای مشتریان را در زمان کم‌تری برطرف کنند.

• صرفه‌جویی مالی

روش‌ همه‌چیز به‌عنوان خدمت از نظر صرفه‌جویی مالی برای کسب‌وکارها در بالاترین رده جدول صرفه‌جویی‌ها قرار می‌گیرد. این روش‌ با حذف زیرساخت‌های مورد نیاز و سنتی IT، سازمان‌ها را در بحث کاهش یا حتی حذف هزینه خرید و نگهداری از زیرساخت‌ها یاری می‌کنند.

• دسترسی به آخرین فناوری‌های موجودی

شرکت‌های ارایه‌دهنده به‌دلیل رقابت سختی که در این بازار وجود دارد همیشه به‌دنبال ارایه بهترین و به‌روزترین زیرساخت‌های موجود هستند. از این‌رو، کاربران این سرویس‌ها می‌توانند مطمئن باشند که در ۹۹درصد موارد به آخرین فناوری موجود در بازار دسترسی دارند. آن‌هم با پرداخت کم‌ترین هزینه ممکن.

• امنیت بالاتر

به‌دلیل استفاده از آخرین فناوری‌ها در این سرویس‌ها، امنیت داده‌ها و ساختارها در آن همواره تضمین شده است. البته که در روزگار دیجیتال امروز امنیت صددرصدی وجود ندارد. اما به‌روزبودن پچ‌های امنیتی به کابران این اطمینان خاطر را می‌دهد که داده‌های‌شان در اینترنت رها و در دسترس سواستفاده‌کنندگان نیست.

• انعطاف‌پذیری

این روش به شما امکان می‌دهد از هرجایی و در هر زمانی کار کنید. همه‌چیز به‌عنوان خدمت به شما انعطاف‌پذیری لازم برای کار منعطف را می‌دهد. در این روش‌، تمام چیزی که نیاز دارید یک ارتباط اینترنتی است.

• صرفه‌جویی مالی و زمانی

کار از هرجا و در هر زمان برای شما صرفه‌جویی زمانی ایجاد می‌کند. همچین حذف نیاز فیزیکی به تجهیزات نیز باعث می‌شود تا در حوزه مالی هم صرفه‌جویی چشمگیری داشته باشید.

محدودیت‌های XaaS

هر روشی همان‌طور که مزایای خاص خود را دارد. محدودیت‌هایی نیز دارد. در ادامه این محدودیت‌ها را بررسی می‌کنیم.

• امنیت : همان‌قدر که امنیت این روش‌ها از سوی تولیدکننده‌ها تضمین شده است. با وجود این‌که به ۱۰۰٪ نمی‌رسد. در هر حال امکان نفوذ به سیستم‌ها و هک شبکه آن‌ها همواره وجود دارد. در کنار این‌ها شما هیچ‌وقت به‌طور کامل به موارد امنیتی داده‌‌های‌تان دسترسی ندارید.
• هزینه : هزینه‌های روش‌های نوین هرچقدر هم که کم باشد باز به پای نرم افزارهای سنتی نمی‌رسد. گاهی استفاده از نرم افزارهای سنتی برای برخی سازمان‌ها رایگان است و نسبت به هزینه این خدمات، هرچقدر هم اندک، پایین است.
• زمان توقف: برای دسترسی به این سرویس‌ها شما به ارایه‌کننده آن وابسته‌اید. این بدان معناست که اگر مشکلی از سمت ارایه‌کننده به‌وجود آید، تنها کاری که از شما برمی‌آید صبر است. همچنین بروز مشکل در ارتباط اینترنت نیز می‌توانند ایجاد مشکل کند. نیاز دائمی به اینترنت برای انجام کارها مثل یک تیغ دولبه است. البته برخی از سرویس‌دهندگان قابلیت ویرایش آفلاین و به‌روزرسانی به محض اتصال دوباره را دارند. موضوعی در مواقع حساس و به‌اصطلاح فورس کاربرد ندارد.
• یکپارچگی :این برنامه‌ها به‌سختی با سایر نرم‌افزارها یکپارچه می‌شوند. حتی ممکن است شکل کار و نوع توسعه آن‌ها کاملا با زیرساخت‌های موجود در تضاد باشند.
• کیفیت : کیفیت خدمتی که از ارایه‌کننده دریافت می‌کنید بسیار مهم است. پس قبل از خرید، به‌خوبی تحقیقات خود را انجام دهید.
• مقیاس‌پذیری : مقیاس‌پذیری این ابزارها می‌توانند چالش‌برانگیز باشد. به‌خصوص اگر سازمان به سرعت رو به رشد باشد.

نقش XaaS در نرم‌افزار ERP

نرم‌افزارهای ERP، به‌خصوص نوع ابری، در دسته‌های مختلفی از «به‌ عنوان خدمت‌»ها قرار می‌گیرند. بسته به ارایه‌دهنده نرم‌افزار ابری ERP، می‌تواند در رده SaaS، Paas یا IaaS قرار گیرد. خیلی از شرکت‌های ارایه‌دهنده ERP این روزها در کشاکش رقابت‌ها به دنبال ارایه یک تجربه کامل کارباری از نرم‌افزار هستند. موضوعی که باعث شده ERPها تبدیل به «همه‌ چیز به‌ عنوان خدمت» شوند.

مثال بسیار خوب این موضوع مایکروسافت داینامیکس ۳۶۵ است. این نرم‌افزار علاوه‌بر این‌که بر بستر ابر ارایه می‌شود برای هر بخش خاص سازمان و هر واحد آن راهکاری جداگانه دارد. مثلا شما فقط زمانی هزینه استفاده از سیستم انبارداری آن را می‌دهید که از آن استفاده کنید. همچنین می‌توانید هر زمان که دیگر نیازی به سیستم و سرویسی خاص نداشتید، اشتراک آن را تمدید نکنید.

باید گفت نرم‌افزار ERP کامل‌ترین و جامع‌ترین مثال درباره XaaS است. در این نرم‌افزار، به‌خصوص نوع ابری، می‌توانید ماژول‌های مختلف را پیاده‌سازی، فعال یا غیرفعال کنید. و از بخش این نرم‌افزار به‌اندازه هزینه‌ای که می‌دهید استفاده کنید.

سخن آخر

XaaS یا همه‌چیز به‌عنوان خدمت یک سرویس چتری (Umbrella Service) است. مفهومی که تمام سرویس‌های موجود روی اینترنت را به کاربران ارایه می‌دهد. این سرویس می‌تواند نرم‌افزار باشد، فضای ذخیره‌سازی، زیرساخت یا هرچیز دیگر. در چند سال گذشته استفاده از این روش به‌شدت محبوب شده است. نیاز سازمان‌ها به چابکی و انعطاف‌پذیری بیشتر برای برآمدن از پس نیازهای بازار شاید اصلی‌ترین دلیل اقبال این روزهای این سرویس‌ها باشد.

در این مطلب سعی کردیم شما را با مفهوم همه‌چیز به‌عنوان خدمت یا XaaS و مزایای و محدودیت‌های آشنا کنیم. مسایلی که می‌تواند در آینده کسب‌وکار شما اثرگذار باشد.